همزمانی انتخابات مجلس و ارائه طرح ها و لوایح مهم، خوب یا بد؟

گویا تعداد 248 تن از نمایندگان دوره جاری مجلس، برای انتخابات دوره پیش‌رو نیز ثبت نام کرده‌اند( منبع: تسنیم به نقل از معاون سیاسی وزیر کشور) این به این معنی است که بالای هشتاد درصد نمایندگان، مجددا کاندید شده‌اند. بنابراین تعداد زیادی از آن‌ها در تب و تاب برنامه‌ریزی برای انتخابات دروه آتی هستند. در این میان، به نظرم اولین قربانی در مجلس، تمامی طرح‌ها و لوایح پیش‌روی مجلس در چند ماه آینده است، چرا؟

چون نمایندگان دل‌مشغولی‌های بیشتری در این مقطع زمانی دارند و طبیعتا برنامه‌ریزی انتخاباتی، برای آن‌ها بر بررسی دقیق و موشکافانه طرح‌های جاری در مجلس( یا همان منافع جمعی و جامعه) اولویت می‌یابد. همچنین تعدادی از آن‌ها که در حال خداحافظی از مجلس هستند، انگیزه کافی کار در مجلس را ندارند.

از این‌رو، حداقل تا چهار ماه دیگر و تا شکل‌گیری مجلس یازدهم، همه‌ی برنامه‌ها و طرح‌هایی که در مجلس در جریان‌اند به شکلی نادقیق و بعضا ناصحیح بررسی خواهد شد. از میزان انتقاد، اظهارنظر و کیفیت دقت نمایندگان در بررسی لایحه بودجه سال 99 نیز این موضوع کاملا مشهود است( اگرچه مدت زیادی از ارائه لایحه بودجه نمی‌گذرد).

شاید بهترین کار در چنین دوره‌هایی این باشد که در یک دوره‌ی زمانی مشخص، هیچ طرح و لایحه‌ی مهمی وارد مجلس نشود و حتی بهتر بود لایحه بودجه سال 99، با هماهنگی قبلی مثلا دو ماه زودتر تحویل مجلس می‌شد تا تب و تاب انتخابات از کیفیت بررسی آن نکاهد.

البته این سوال اساسی که « مگر بررسی طرح‌ها و لوایح در حالت "عادی" از کیفیت مناسب و قابل قبولی برخوردار است؟» همچنان به قوت خود باقی است.

کشاورزان در انتظار سیگنال قیمت

اگرچه به نظرم سیاست‌های تضمین قیمت محصولات کشاورزی و اساسا قیمت‌گذاری دولتی در این زمینه ناکارآمد است، زیرا تخصیص منابع و الگوی کشت را به نحو نامطلوبی دستخوش تغییر می‌کند؛ به عنوان مثال اگر مزیت نسبی یک کشاورز در تولید گوجه، سبزی، کدو، پیاز و... بوده، به دلیل تعیین قیمت تضمینی، وی اراضی آبی خود را زیر کشت مثلا گندم یا ذرت می‌برد. با این وجود در شرایط تحریم، این امر اجتناب‌ناپذیر است( به هر حال گندم محصول استراتژیک است) 

در این میان، خیلی مهم است که این سیاست نه چندان درست، به نحو درستی اجرایی شود. نقش اصلی قیمت‌های تضمینی در سیگنالی است که "قبل از کشت" به کشاورز می‌دهد. اگر قرار باشد قیمت‌های تضمینی مثلا یک ماه دیگر اعلام شود دیگر تعیین قیمت معنی ندارد( زیرا همه اراضی زیر کشت رفته است). قیمت مورد نظر هرچه زودتر باید اعلام شود تا کشاورزان متناسب با آن نسبت به انتخاب و کشت محصول مورد نظر خود اقدام کنند. کما اینکه در حال حاضر به دلیل فرا رسیدن موعد کشت در بسیاری از مناطق کشور، تعداد زیادی از کشاورزان به دلیل نامشخص بودن قیمت تضمینی در ابهام و دوراهی کشت گندم یا محصولی دیگر هستند.

مدل تار عنکبوتی

اگر این روزها مسیر مشهد_درگز را بروید، اراضی زیر کشت گوجه‌فرنگی در قوچان را می‌بینید که به دلیل قیمت پایین گوجه، بعضی‌هایش روی دست کشاورزان مانده و برداشت آن صرفه اقتصادی ندارد. از طرفی قیمت‌های نجومی سال گذشته گوجه‌فرنگی-به دلیل شوک قیمتی دلار و صادرات آن- را حتما یادتان هست، آن موقع قیمت خرید از کشاورز که همیشه کف قیمت بازار است به دو هزارتومان رسید(قیمت بازار چند برابر این عدد بود) اما امسال به عدد هشتصد تومان کاهش پیدا کرده است. چرا؟

تورم و توزیع مجدد درآمد:

 

 

عکس بالا، آمار تغییر شاخص کل قیمت در ماه جاری به تفکیک دهک برای اقتصاد ایران است که توسط مرکز آمار منتشر شده است. پر واضح است که تورم لزوما قیمت‌ها را به یک نسبت تحت تاثیر قرار نمی‌دهد و بنابراین در شرایط تورمی همواره با تخصیص نامتوازن منابع مواجه خواهیم بود. طبق آمار فوق، طبقات پایین‌دست بیشترین بار قیمتی را متحمل شده‌اند.

 در واقع تورم خودش منابع را از نو تخصیص می‌دهد و توزیع‌ مجدد کالا و خدمات را رقم می‌زند، بدون اینکه احدی از مردم متوجه انتقال سرمایه‌شان به دهک‌های دیگر شوند. اینجاست که استانلی فیشر و دورنبوش می‌گویند هزینه‌های تورم برخلاف بیکاری، پنهان است و مردم متوجه فرار سرمایه‌هایشان نیستند. تورم عدالت نمی‌فهمد و چه بسا طبقات نیازمند را نیازمندتر نماید.

تحلیل هزینه_فایده اروپا در قبال تضمین برجام

بعد از خروج آمریکا از برجام، ایران تصمیم گرفته است تا چند هفته­ ای را به مذاکره با اروپا بپردازد تا در صورتی که اروپا بتواند منافع اقتصادی برجام را حتی بدون حضور آمریکا برای ایران تامین کند همچنان به مفاد معاهده پایبند بماند. حال سوالات اصلی این است که قدرت سیاست­گذاری دولت­های اروپایی در این زمینه چقدر است؟ چه هزینه­ ها و منافعی برای اروپا به همراه خواهد داشت؟ و آیا آنگونه که ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا گفته است، اروپا می تواند قوانین موثری را برای مقابله با تحریم­ های آمریکا علیه ایران وضع کند؟

مردمانی که بنیان های علم اقتصاد را به چالش می کشند

در عصر حاضر که به عصر تکنولوژی معروف است دیدن کسانی که از حداقل تکنولوژی روز بهره مند نیستند ممکن است تعجب برانگیز باشد، اما حیرت انگیزتر این است که مردمانی حتی با وجود امکان بهره مندی از تکنولوژی پیشرفته امروزی، به اختیار خود از آن استفاده نمی کنند، در شهرستان طالقان روستایی به نام " ایستا "( به آن فانوس آباد و کوی منتظران نیز گفته می شود) وجود دارد که مردم آن، به پیروی از پیشوای خود میرزا صادق مجتهد تبریزی سبک زندگی گذشتگان را اختیار کرده اند و از وسایل و امکانات مدرن دوری میکنند به تعبیری آنها در دویست سال پیش متوقف شده اند و به همین دلیل به آنها " اهل توقف " نیز گفته می شود. آنها به دور روستای خود حصاری کشیده اند و هر کسی را در آن راه نمی دهند؛ به ویژه ورود زنان به این روستا توسط اهالی آن ممنوع شده است و شاید کمتر کسی رفتن به آنجا را توصیه کند.

سیگنال های خطرناک از نمایندگان مجلس

در ادبیات اقتصاد سیاسی همواره نوع سازوکارهای حاکم بر روابط سیاسی از این حیث اهمیت دارند که در غالب موارد پای نفع شخصی، احزاب و یا گروه های سیاسی در میان است و نتیجه آن در بسیاری از موارد ضرر و زیان سنگینی است که بر مردم تحمیل می شود برای روشن تر شدن موضوع، رفتار این روزهای مجلس را در همین غالب توضیح می دهم. 

بی شک یکی از مهمترین وظایف نمایندگان مجلس، نظارت بر عملکرد وزرا است فرضا اگر یکی از وزرا از وظایف قانونی خود تخطی کند قاعدتا من و شما که نمی توانیم یقه اش را بگیریم؛ زیرا ما حرفمان شنیده نمی شود به نظرم  در حال حاضر بهترین راه، طرح سوال از وزیر توسط نمایندگان است اگر وزیر نتواند نمایندگان را در رابطه با عملکرد خود قانع کند کارت زرد دریافت خواهد کرد و تکرار آن منجر به عزل وی خواهد شد، حال شاید بپرسید که آیا امکانش وجود دارد که بعضی اوقات نمایندگان نخواهند به عملکرد وزیر اعتراض کنند؟!!

در باب خط مشی وزیر پیشنهادی اقتصاد

وقتی دیروز لیست وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم اعلام شد با توجه به اینکه گزینه پیشنهادی وزارت اقتصاد و دارایی، اقتصادخوانده نیستند و دروس کلاسیک اقتصاد را نگذرانده ­اند شاید این سوال که " آیا لزومی دارد وزیر اقتصاد و دارایی، اقتصادخوانده باشد؟ " ذهن خیلی از ما را به خود مشغول کرده باشد. به نظرم بدین شکل طرح سوال کردن ما را به اشتباه می اندازد؛ بهتر است بگوییم آیا لزومی دارد وزیر اقتصاد رویکرد و مَنش اقتصادی مشخصی داشته باشد؟ مَنشی که ذیل یکی از نظام های ریشه دار اقتصادی قرار بگیرد و یا لااقل ترکیبی از سیاست های متناقض هرکدامشان نباشد